Camili Cami; Antalya İli, Döşemealtı İlçesi sınırları içerisinde, 1871 yılında Osmanlı Devleti Döneminde inşa edilmiş, kare planlı ve kubbeli kâgir camidir. Yapısıyla dikkat çeken cami erken dönem kırsal Osmanlı mimarisi örneklerinden birisidir. Döşemealtı bölgesinin yerleşik yaşam geleneği güçlü mahallelerinden biri olan Camili Mahallesi, adını bölgede camisi bulunan ilk yerleşim birimi olmasından almıştır. Camili Cami, Yörük-Türkmen kültürüne ait cami mimarisinin erken örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Başlangıçta cuma namazlarının kılınması amacıyla inşa edilen cami, zamanla sürekli ibadet edilen bir yapıya dönüşmüş ve günümüzde de ibadete açık durumdadır.
Cami, bulunduğu düzlüğün birçok noktasından görülebilecek hâkim bir konuma inşa edilmiştir. Bu özelliğiyle yalnızca Camili Mahallesi için değil, çevre yerleşimler için de görsel ve kültürel bir odak noktası haline gelmiştir. Camili camisinin özgün mimarisi ve konumu, Döşemealtı bölgesi açısından adeta bir nirengi noktası işlevi görmekte; geçmişte çevre mahalleler üzerinde sosyal ve kültürel saygınlık kazandıran bir unsur olarak kabul edilmiştir.
Caminin mevcut kubbesi ile son cemaat yeri, yapının ilk inşa evresinden sonra eklenmiştir. Yapı, genel mimari özellikleri itibarıyla Beylikler Dönemi cami ve mescit mimarisiyle benzerlik göstermektedir. Bu döneme ait yapılarda yaygın olarak görülen küçük ve sade tasarım anlayışı; kare ya da dikdörtgen planlı kütle düzeni; üst örtüde kırma çatı, çadır örtüsü ya da tek kubbe ile örtülme gibi mimari unsurlar, söz konusu camide de izlenebilmektedir. Caminin orijinal inşa planında yer almayan minare ise 1988 yılında, mahalle halkının maddi ve manevi katkılarıyla yapının kuzeybatı köşesine eklenmiştir. Minare, cami avlusunda yer alan ve daha önce abdest almak ile cenaze yıkamak amacıyla kullanılan eski bir kuyunun üzerine inşa edilmiştir. Bu durum, yapının işlevsel dönüşüm süreci içerisinde yeni ihtiyaçlara nasıl adapte edildiğini göstermesi açısından dikkat çekicidir.
Camili Camii’nin inşası, yalnızca mimari bir yapı süreci değil; aynı zamanda mahallenin kimliğini şekillendiren, çevresiyle olan ilişkisini anlamlandıran ve yerel bellekte önemli bir yer edinen bir efsaneye de konu olmuştur. Bu efsane, bölgedeki toplumsal değerlerin ve dini-manevi motivasyonların yapılaşma üzerindeki etkisini ortaya koyması açısından dikkat çekicidir. Rivayete göre, Camili Mahallesi sakinlerinden Hacı Yunus adlı bir kişi, sürekli olarak Allah’a dua eder: “Allah’ım, bana bir servet nasip et ki; dirilerimizin toplanacağı bir cami inşa ettireyim, ölülerimizin defnedildiği mezarlığımızı ihya edip çevresini duvarla çevireyim ve Döşeme Yolu’nu onartayım.” Bu duasının ardından Hacı Yunus’un, bir tarlada define niteliğinde bir servet bulduğu ve bu serveti verdiği söz doğrultusunda kullandığı anlatılmaktadır.
Efsaneye göre Hacı Yunus, elde ettiği servetle evinin yanına Camili Camii’ni inşa ettirmiş; caminin güney eteklerinde yer alan mezarlığın bakımını üstlenmiş ve çevresini duvarla çevirmiştir. Ayrıca, antik dönemden itibaren önemli bir güzergâh olan Döşeme Yolu’nu (Via Sebaste) onartarak mahallenin ulaşım altyapısına katkı sağlamıştır. Bu anlatı, Camili Camii’nin yalnızca fiziksel bir ibadet mekânı olmanın ötesinde, topluluk kimliğinin inşasında ve yerel hafızada anlam kazanan bir yapı olarak konumlandığını göstermektedir.
Adres:
Camili Mahallesi, Döşemealtı/Antalya
Mimari Çağ:
Osmanlı Devleti
Bugünkü Kullanımı:
Cami
Koruma Durumu:
Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı
İlgili Kurum:
T.C. Kültür ve Turizm Müdürlüğü
T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü
T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı
T.C. Döşemealtı Müftülüğü
T.C. Antalya Müftülüğü
Ziyaret Tarihi:
19.05.2019 – 21.04.2023
Kaynakça:
Bu sitede yer alan Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarına ait tüm görsellerin yayın hakları Orhan Deniz KAPLAN’a aittir. Sitemizde yer alan görseller, Orhan Deniz KAPLAN’dan izin alınmadan çoğaltılamaz, dijital ve basılı hiçbir mecrada yayınlanamaz.
Camili Cami hakkında yer alan araştırma ve bilimsel sonuçlara ilişkin veri, görsel ve değerlendirmeler; Giray ERCENK ve Ali YILDIZ’a ait olup, yazı kaynağı Dünden Bugüne Döşemealtı ve Sarnıçlar Seyahatnamesi kitaplarından alıntılanmıştır. Yazı içeriği yukarıda isimi yazılı araştırmacılardan izinsiz çoğaltılamaz, dijital ve basılı hiçbir mecrada yayınlanamaz.
antalyakulturenvanteri.com’da yer alan envanter bilgileri kaynak gösterilmeden izinsiz çoğaltılamaz, dijital ve basılı hiçbir mecrada yayınlanamaz.
Harita:
Fotoğraflar:
Yorum Yazın